مریم ذوالفقاری| از بیرون که به ساختمان نگاه کنی، مثل دیگر بناهای کوچه شهیدعلیمردانی ۲۵ است. تنها چیزی که آن را متمایز میکند سردر ورودی آن است که به نام «خیریه امام جواد (ع)» مزین شده. خیریهای که بیش از ۹هزار مددجو را در داخل ایران و افغانستان تحت پوشش دارد؛ از تهیه و توزیع بستههای معیشتی تا تأمین هزینههای درمان.
محمدقاسم هاشمی اصالتش افغانستانی و مدیر خیریه امام جواد (ع) در محله ایثار است. او سال۱۳۵۷، زمانی که ۲۲ سال داشته به خاطر جنگ و درگیریهای داخل افغانستان به ایران مهاجرت میکند و به شهر امام رضا (ع) پناه میآورد. در انستیتو عالی تربیت معلم کشورش تحصیل کرده و تا چند دهه قبل هم در مشهد معلم بوده و در نهضت سوادآموزی با دفتر حزبالله افغانستان نیز همکاری داشته است.
راهاندازی خیریه امام جواد (ع) به دهه ۶۰ بر میگردد. او در این باره میگوید: اواخر دهه ۶۰ بود که حاج سیدهاشم عالمی، یکی از علمای افغانستان و چند نفر از خیران پیشنهاد راهاندازی خیریهای را برای حمایت از نیازمندان افغانستانی دادند. همان سال خیریه را به نام امام جواد (ع) تأسیس کردیم و سپس مراحل ثبت در وزارت کشور را هم انجام دادیم تا کارهایمان بر اساس قوانین باشد.
خیریه امام جواد (ع) در ۲۳ نقطه از مشهد به نیازمندان افغانستانی خدمات ارائه میدهد. هاشمی با اشاره به این موضوع میگوید: هر کجای شهر نیازمندی از افغانستان بوده را شناسایی کردهایم و تحت پوشش خیریه قرار دادهایم. حدود هزارو ۷۰۰ مددجو را در ۲۳ محله مشهد حمایت میکنیم و خدماتی همچون حمایت از دانشجویان و دانشآموزان، پرداخت بخشی از هزینههای بیماران خاص و... را با حمایت و کمک خیران تأمین میکنیم.
هاشمی به حمایت دفتر یکی از مراجع تقلید از این مؤسسه هم اشاره میکند و میگوید: از طرف دفتر آیتالله سیستانی با کفاره غیرعمد، برای تمام خانوادههای تحت پوشش مؤسسه نان تهیه میشود و با کفاره عمد نیز هر پانزدهروز یکبار غذای گرم تهیه و بین این خانوادهها توزیع میشود.
او به مهمانشهر تربتجام که از سال۱۳۷۳ پذیرای مهاجران افغانستانی است نیز اشاره میکند؛ «از یک سال بعد از افتتاح مهمانشهر تاکنون، خدماتی را به ساکنان نیازمند و از کار افتاده آنجا ارائه میکنیم. در حال حاضر حدود ۷هزار نفر مهاجر در آنجا زندگی میکنند که ما ۷۵۰ نفر را تحت پوشش داریم. خدماتی که به محرومان افغانستانی ساکن در مشهد ارائه میکنیم، هر دو ماه یکبار برای محرومان مهمانشهر نیز داریم.»
حالا که به میانه گفتگو رسیدهایم، هاشمی با هیجان بیشتری توضیح میدهد. صحبت کردن با لهجه شیرین افغانستانی باعث میشود بعضی کلمات یا جملات را متوجه نشوم و دوباره از او سؤال کنم.
به او میگویم، منطقه قرقی را ویژه نام بردید، کار ویژهای در این منطقه انجام میدهید؟ در پاسخ میگوید: «بله. در منطقه قرقی دارالقرآنی به مساحت ۵۰۰ مترمربع داریم که آموزش قرآن به بیش از ۳۰هزار نونهال پیشدبستانی یکی از مهمترین اقدامات این مرکز قرآنی بوده است.
در این مرکز برای ما ملیت مهم نیست علاوه بر مهاجران افغانستانی به شهروندان مشهدی هم خدمات ارائه میشود و بیش از ۱۵هزار بانوی سرپرست خانوار را در این مرکز به خودکفایی رساندهایم. زبان انگلیسی، بافت فرش، تابلو فرش، منبتکاری، نقاشی، خیاطی و گلدوزی به علاقهمندان از جمله کلاسهای آموزشی این مرکز است. دو روز در هفته نیز از طرف شهرداری کلاس آموزش سفرهآرایی و آشپزی برای نوجوانان و جوانان در شرف ازدواج برگزار میشود.»
هاشمی فعالیتهای مؤسسه را محدود به ایران نمیداند. او میگوید: «بیش از ۴ یا ۵هزار نفر در هرات و ۲ هزار نفر در کابل که وضعیت معیشتی مناسبی ندارند، زیر پوشش مؤسسه امام جواد (ع) قرار دارند و علاوه بر تأمین بستههای معیشتی برای این خانوارها، سوخت زمستانی که شامل چوب و زغال میشود را نیز برایشان فراهم میکنیم.
همچنین ۱۰هزار خانوار در مشهد و افغانستان داریم که به صورت مناسبتی مثلا در ماه مبارک رمضان، بستههای معیشتی دریافت میکنند. مؤسسه ما ۱۵مدرسه در هرات و یک مدرسه در ولایت فراه افغانستان با بیش از ۲۲هزار دانشآموز و ۱۴۰۰مدیر و معلم را تحت پوشش دارد. علاوهبراین یک درمانگاه در فراه و چهاردرمانگاه در هرات داریم که جزو مجهزترین درمانگاهها در کشور افغانستان هستند.»
به گفته او بخشی از منبع کمکهایی که به این خیریه میشود از دفتر آیتالله سیستانی درباره کفاره عمد و غیرعمد روزهداران است و ۹۹درصد کمکها نیز وجوهات افغانستانیهای مقیم کشورهای اروپایی، آمریکایی همچون استرالیا، هلند، آلمان و ... است که در برخی از این کشورها نیز مؤسسه امام جواد (ع) دفتر دارد و افغانستانیها به طور مستقیم با این دفاتر ارتباط میگیرند.
مدیر خیریه معتقد است با وجود تمام مشکلاتی که پیشروی مؤسسه بوده، اما به لطف خداوند در کارشان پیشرفتهای بسیاری را در این سالها داشتهاند. او میگوید: «حدود هفتماه قبل در مراسم تجلیل از مؤسسات خیریه با حضور استاندار خراسانرضوی، از مؤسسه خیریه امام جواد (ع) با اهدای تندیس شهید حاجقاسم سلیمانی تجلیل شده است.»
هاشمی از نظام جمهوری اسلامی و ملت ایران قدردانی میکند که چهاردهه پذیرای مردم افغانستان بوده و با وجود تمام مشکلات از جمله مشکلات شدید اقتصادی، مردم افغانستان به خصوص شیعیان آن را در آغوش خود نگاه داشتهاند.
حبیبالله حیدری، مسئول واحد درمان این مؤسسه اهل هرات است. او همچون آقای هاشمی سالهای ابتدایی انقلاب به ایران مهاجرت کرده است. برایمان تعریف میکند: «در حال حاضر ۸۰ پرونده بیمار دیالیزی داریم که باید در هر ماه دوازده جلسه دیالیز شوند.
هزینه هر جلسه حدود یک میلیون و ۴۰۰هزار تومان است که با مبلغ داروهایشان در ماه به حدود ۲۰میلیون تومان میرسد. مؤسسه ماهانه در حد توان خود به این بیماران نیازمند افغانستانی کمک میکند. اغلب این افراد هزینه یک جلسه و بعضی که محرومتر هستند در حد هزینه دو یا سه جلسه را دریافت میکنند.»
علاوه بر بیماران دیالیزی، ۱۰۰ بیمار سرطانی دارند که باید از خدمات پرتودرمانی استفاده کنند. حیدری میگوید: «چون هزینه پرتودرمانی بسیار سنگین است، یک بیمار سرطانی که به بیمارستان مراجعه کند هزینهای حدود ۱۰۰میلیون تومان را باید بپردازد.
از آنجایی که کمکهای مؤسسه امام جواد (ع) نیز محدود است برای بیماران سرطانی از یک تا نهایتا ۵میلیون تومان به این افراد کمک میشود.»
* این گزارش یکشنبه ۶ آبانماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۹۰ شهرآرامحله منطقه ۳ و ۴ چاپ شده است.